Nếu bạn đã sử dụng card đồ họa của mình được một thời gian, rất có thể nó không còn hoạt động mát mẻ và yên tĩnh như ban đầu. Trong những trường hợp nghiêm trọng, bạn thậm chí có thể gặp phải tình trạng giảm hiệu suất hoặc sự cố treo máy. Thường xuyên vệ sinh bụi bẩn có thể giúp ích, nhưng nó không giải quyết triệt để vấn đề cốt lõi—đó là keo tản nhiệt (thermal paste) và miếng đệm nhiệt (thermal pad) bên trong card đã bị khô và không còn làm tốt nhiệm vụ của chúng.
Keo tản nhiệt và miếng đệm nhiệt đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc tản nhiệt, vì chúng giúp truyền nhiệt từ các thành phần cốt lõi của card đồ họa ra ngoài. Khi những vật liệu này xuống cấp, card có thể bắt đầu quá nhiệt. May mắn thay, việc thay thế chúng vừa rẻ tiền lại vừa khá đơn giản. Dưới đây là một vài lý do tại sao bạn nên cân nhắc thực hiện việc này.
Việc tự mở card đồ họa (GPU) tiềm ẩn rủi ro và có thể gây hư hỏng vĩnh viễn nếu không được thực hiện đúng cách, vì vậy tốt nhất bạn nên nhờ một chuyên gia xử lý. Hơn nữa, hành động này cũng làm mất hiệu lực bảo hành—nếu GPU của bạn vẫn còn bảo hành và bị quá nhiệt, bạn có thể cân nhắc việc yêu cầu RMA (Trả lại hàng để được bảo hành/sửa chữa) thay vì tự ý tháo mở.
9. Keo Tản Nhiệt và Miếng Đệm Nhiệt Xuống Cấp Theo Thời Gian
Theo thời gian, keo tản nhiệt bên trong card đồ họa của bạn sẽ khô lại, bất kể chất lượng của nó. Đây là điều không thể tránh khỏi, vì keo phải trải qua hàng ngàn chu kỳ nhiệt trong suốt vòng đời của nó. Khi khô và cứng lại, keo bắt đầu phân hủy ở cấp độ vi mô, hình thành các túi khí nhỏ li ti làm giảm hiệu quả truyền nhiệt.
Miếng đệm nhiệt có độ bền cao hơn một chút, nhưng chúng cũng xuống cấp khi vật liệu silicone mất đi tính đàn hồi, co lại và trở nên giòn theo thời gian.
Keo tản nhiệt và miếng đệm nhiệt cũ đã khô cứng trên card đồ họa AMD RX 6800 XT
AOK Technologies, một nhà sản xuất vật liệu giao diện nhiệt (TIMs), cho biết keo tản nhiệt thường có tuổi thọ khoảng 3–5 năm (lâu hơn đối với keo chất lượng cao hoặc miếng đệm nhiệt chuyển pha), trong khi miếng đệm nhiệt thông thường có thể dùng được khoảng 5–10 năm.
Điều này có nghĩa là việc thay keo tản nhiệt thường quan trọng hơn thay miếng đệm, vì về mặt lý thuyết, miếng đệm có thể kéo dài suốt tuổi thọ của card. Tuy nhiên, nếu bạn đã mở card để thay keo, và card của bạn đang gần mốc 5 năm tuổi, chúng tôi khuyên bạn nên thay luôn cả miếng đệm.
Hình ảnh tuýp keo tản nhiệt Arctic MX-4 màu xanh, phổ biến cho CPU và GPU
Arctic MX-4 là một loại keo tản nhiệt hiệu năng cao, giá cả phải chăng, phù hợp cho cả GPU và CPU. Nó không dẫn điện, nghĩa là sẽ không gây chập mạch nếu lan ra các thành phần xung quanh, khiến nó trở thành một lựa chọn an toàn và dễ sử dụng.
8. Cải Thiện Hiệu Suất Tản Nhiệt Đáng Kể
Việc thay thế keo tản nhiệt và miếng đệm nhiệt cho card đồ họa có thể mang lại sự cải thiện đáng kể về hiệu suất làm mát, đặc biệt nếu card của bạn đã hoạt động được vài năm. Khi các vật liệu này xuống cấp, chúng kém hiệu quả hơn trong việc truyền nhiệt từ GPU, VRAM và VRM đến bộ tản nhiệt, khiến card chạy nóng hơn. Ngoài ra, có tin đồn rằng một số nhà sản xuất bo mạch sử dụng keo tản nhiệt giá rẻ, chất lượng kém hơn so với các loại keo thương hiệu mà bạn mua riêng.
Đó là lý do tại sao việc thay keo tản nhiệt cho GPU là một nâng cấp đơn giản nhưng trực tiếp mà không đòi hỏi đầu tư đáng kể. Ngay cả các lựa chọn keo tản nhiệt giá phải chăng từ các thương hiệu uy tín như Arctic MX-4 hoặc Corsair TM30 cũng có thể mang lại cải thiện đáng chú ý vài độ C.
Nếu bạn đang tìm kiếm hiệu suất làm mát tối đa, hãy cân nhắc sử dụng một loại keo cao cấp như Thermal Grizzly Kryonaut (cũng có sẵn gói 1g với giá phải chăng). Theo các thử nghiệm của Tiny Tech Tweaks, loại keo này mang lại cải thiện làm mát nhỏ nhưng vẫn đáng kể khoảng 1.6ºC so với Arctic MX-4.
Tuýp keo tản nhiệt Thermal Grizzly Kryonaut chuyên dụng cho hiệu năng cao
Keo Kryonaut của Thermal Grizzly là một lựa chọn cân bằng, hoạt động tốt nhằm cung cấp khả năng truyền nhiệt tốt nhất có thể. Kết hợp với một giải pháp tản nhiệt hiệu quả, đây là một trong những loại keo tản nhiệt tốt nhất bạn có thể mua.
Đừng bỏ qua tầm quan trọng của miếng đệm nhiệt hậu mãi. Ví dụ, TekShinji đã so sánh nhiều loại đệm và nhận thấy rằng các lựa chọn cao cấp như Gelid Solutions GP-Ultimate 15W đã giảm nhiệt độ mối nối bộ nhớ (memory junction temperatures) trên RTX 3090 FE từ 98ºC xuống 84ºC—một sự khác biệt đáng kinh ngạc.
7. Gia Tăng Tốc Độ Khung Hình (FPS) Trong Game
Giảm nhiệt độ GPU và VRAM có thể chuyển thành những cải thiện hiệu suất thực tế. GPU và VRAM của bạn luôn cố gắng chạy ở tốc độ xung nhịp cao nhất có thể (boost clock). Tuy nhiên, khi nhiệt độ tăng cao, chúng sẽ tự động giảm tốc độ xung nhịp để giảm sinh nhiệt và duy trì trong giới hạn nhiệt độ an toàn.
Quá trình này được gọi là điều tiết nhiệt (thermal throttling). Nó giúp ngăn chặn quá nhiệt, nhưng cũng đồng nghĩa với hiệu suất kém hơn. Tuy nhiên, trừ khi card đồ họa của bạn bị quá nhiệt nghiêm trọng, đây không phải là sự khác biệt quá lớn. Bạn có thể mong đợi FPS thấp hơn một chút hoặc thời gian render lâu hơn, thay vì giảm tốc độ đột ngột. Nhưng thực tế chúng ta đang nói đến bao nhiêu FPS?
YouTuber Nexus Tech đã thay keo tản nhiệt trên chiếc NVIDIA GTX 770 cũ của mình và thấy hiệu suất cải thiện 5%. Khi tôi thay keo tản nhiệt và miếng đệm nhiệt trên chiếc RX 6800 XT đã qua sử dụng của mình, tôi đã chạy một số bài kiểm tra nhanh trước và sau trong tựa game Red Dead Redemption 2 và thấy mức cải thiện FPS trung bình ấn tượng 9.5%, cùng với nhiệt độ tối đa của GPU và VRAM giảm khoảng 8ºC, theo MSI Afterburner.
Lưu ý rằng chiếc card đồ họa đã qua sử dụng của tôi đã được sử dụng rất nhiều trong bốn năm, vì vậy keo tản nhiệt và miếng đệm nhiệt ở tình trạng kém. Cả hai đều đã khô cứng hoàn toàn. Hơn nữa, các thử nghiệm của tôi khá nhanh và không theo quy chuẩn, vì vậy kết quả của bạn có thể khác.
6. Kéo Dài Tuổi Thọ Card Đồ Họa Của Bạn
Tuổi thọ của GPU, VRAM và VRM có liên quan trực tiếp đến mức độ quá nhiệt mà chúng phải chịu. Khi các linh kiện điện tử nóng lên, chúng nở ra, và khi nguội đi, chúng co lại.
Biểu tượng cảnh báo quá nhiệt trên hình ảnh card đồ họa, minh họa rủi ro khi không bảo trì
Mặc dù card đồ họa của bạn được thiết kế để xử lý các chu kỳ nhiệt độ này, nhưng áp lực vật lý kéo dài vẫn có thể khiến các bộ phận bên trong mòn dần theo thời gian. Các điểm nóng (hotspot) đặc biệt nguy hiểm, vì ngay cả một chip VRM hoặc VRAM bị hỏng cũng rất khó và tốn kém để sửa chữa, nếu có thể.
Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Giữ cho card đồ họa của bạn luôn mát mẻ bằng cách thay keo tản nhiệt và miếng đệm nhiệt định kỳ sẽ bảo vệ khoản đầu tư đắt tiền của bạn.
5. Tăng Giá Trị Bán Lại Khi Nâng Cấp
Khi đến lúc nâng cấp card đồ họa, bạn có thể thu hồi một phần chi phí bằng cách bán chiếc cũ. Một chiếc card đã được thay keo tản nhiệt và miếng đệm nhiệt không chỉ có khả năng sống sót tốt hơn trong thời gian bạn sử dụng, mà còn có giá trị bán lại cao hơn một chút.
Khi đăng bán card trên các sàn thương mại điện tử hoặc mạng xã hội, đừng ngần ngại đề cập trong mô tả rằng bạn đã thay keo tản nhiệt và miếng đệm nhiệt. Điều này sẽ cho người mua thấy rằng bạn đã chăm sóc card đồ họa rất tốt bằng cách ngăn chặn nó bị quá nhiệt.
4. Giảm Tiếng Ồn Từ Quạt Tản Nhiệt
Hãy nhớ rằng, nhiệm vụ chính của keo tản nhiệt và miếng đệm nhiệt là cải thiện sự tiếp xúc nhiệt giữa các thành phần quan trọng của card đồ họa và bộ tản nhiệt, cho phép truyền nhiệt hiệu quả. Khi các hợp chất này xuống cấp, card đồ họa sẽ chạy nóng hơn, vì vậy quạt phải hoạt động nhiều hơn để giữ cho card mát.
Card đồ họa NVIDIA GeForce RTX 4070 Ti, tượng trưng cho một GPU gaming hiện đại
Vấn đề là quạt không phát huy nhiều tác dụng vào thời điểm đó vì vấn đề nằm ở chỗ khác—bộ tản nhiệt không thể loại bỏ nhiệt khỏi các linh kiện một cách hiệu quả. Kết quả là quạt quay nhanh một cách không cần thiết và tạo ra tiếng ồn mà không được sử dụng hết tiềm năng của chúng.
Các hợp chất mới được thay thế sẽ cải thiện việc truyền nhiệt, và quạt chỉ cần tăng tốc khi thực sự cần thiết. Thêm vào đó, việc tản nhiệt trở nên nhất quán hơn, nghĩa là quạt sẽ không phải liên tục tăng giảm tốc độ (điều này khó chịu hơn cả việc quạt kêu to). Bạn có thể kết hợp keo và miếng đệm mới với một đường cong quạt GPU tùy chỉnh (custom GPU fan curve) để tối ưu hóa GPU cho hiệu suất làm mát tối đa, độ im lặng, hoặc kết hợp cả hai.
3. Cải Thiện Độ Ổn Định Tổng Thể Hệ Thống
Card đồ họa cùng các biểu đồ hiệu năng, thể hiện sự ổn định và kết quả benchmark
Lợi ích của một card đồ họa mát mẻ không chỉ dừng lại ở hiệu suất được cải thiện và ít tiếng ồn hơn. Một ưu điểm lớn khác là tăng cường độ ổn định của hệ thống. Một card đồ họa nóng có nhiều khả năng bị treo, vì nhiệt độ quá cao có thể dẫn đến mất ổn định, hao mòn linh kiện lâu dài, và trong những trường hợp nghiêm trọng, tắt máy do quá nhiệt, nhằm bảo vệ card khỏi hư hỏng vĩnh viễn.
Bạn có thể nghĩ rằng card của mình bị treo do driver kém từ hãng sản xuất card đồ họa hoặc một trò chơi được phát triển kém, nhưng quá nhiệt thực sự có thể là nguyên nhân chính. Bằng cách thay thế miếng đệm nhiệt và keo tản nhiệt trên GPU, VRAM và—quan trọng nhất—VRM, bạn có thể giảm thiểu các sự cố ứng dụng, tình trạng giật lag ngẫu nhiên và tắt máy, dẫn đến hiệu suất hệ thống ổn định hơn.
2. Mở Khóa Tiềm Năng Ép Xung Cho GPU Và VRAM
Đối với những người yêu thích vắt kiệt từng chút hiệu suất từ phần cứng của mình, như bản thân tôi, bạn sẽ rất vui khi biết rằng các vật liệu tản nhiệt mới sẽ giữ nhiệt độ ở mức ổn định, ngay cả ở tốc độ xung nhịp cao. Bằng cách đẩy các linh kiện đến giới hạn của chúng, bạn có nhiều khả năng gặp phải các hạn chế về nguồn điện hoặc thiết kế hơn là chỉ giới hạn về nhiệt độ.
Dựa trên kinh nghiệm của tôi, bạn có thể mong đợi hiệu suất tăng 5–10% so với tốc độ xung nhịp boost mặc định của card đồ họa, tùy thuộc vào hãng, model và chiếc card cụ thể của bạn. Đừng quên ép xung VRAM ngoài việc ép xung GPU, vì nó cũng có thể mang lại thêm vài FPS. Các miếng đệm nhiệt mới của bạn sẽ giúp giữ VRAM mát mẻ và ổn định, ngay cả ở tốc độ cao hơn.
1. Thay Thế Keo Tản Nhiệt Và Miếng Đệm Nhiệt Dễ Hơn Bạn Tưởng
Ngoài tất cả các lợi ích từ danh sách này, lý do cuối cùng bạn nên cân nhắc thay thế miếng đệm nhiệt và keo tản nhiệt là vì đây là một quy trình khá dễ dàng và đơn giản. Toàn bộ quá trình chỉ mất khoảng 30–40 phút và bạn có thể chỉ phải thực hiện điều này một lần trong suốt quá trình sở hữu card. Đây là điều đầu tiên tôi làm khi mua một chiếc card đồ họa đã qua sử dụng.
Tất cả những gì bạn cần là một đôi tay vững vàng và một vài công cụ sửa chữa PC cơ bản. Một bộ tua vít chính xác với các spudger sẽ đảm bảo bạn có đúng đầu tua vít cho mọi con ốc của card đồ họa, trong khi spudger cho phép bạn tháo bộ tản nhiệt bị kẹt một cách an toàn.
Việc chuẩn bị tốt là bước quan trọng nhất trong quy trình tháo rời. Ngay cả khi bạn đã từng tháo card đồ họa trước đây, bạn phải sử dụng miếng đệm nhiệt có độ dày chính xác mà bộ tản nhiệt được thiết kế.
Ví dụ, việc sử dụng miếng đệm 1mm trên các module VRAM được thiết kế cho miếng đệm 2mm sẽ làm giảm sự tiếp xúc phù hợp giữa bộ tản nhiệt và các chip. Mặc dù việc xếp chồng hai miếng đệm 1mm có thể hoạt động, nhưng trừ khi các miếng đệm được thiết kế đặc biệt để xếp chồng, điều này sẽ làm tăng điện trở nhiệt, và các miếng đệm có thể bị nén và mòn không đều.
Miếng đệm nhiệt ARCTIC TP-3, sản phẩm cao cấp cho hiệu suất tản nhiệt vượt trội
ARCTIC TP-3 là một miếng đệm nhiệt chất lượng cao có thể giữ cho VRAM và VRM của bạn mát mẻ bằng cách đảm bảo sự tiếp xúc phù hợp giữa các thành phần nhạy cảm và bộ tản nhiệt. Miếng đệm này có thể xếp chồng lên nhau tới 2mm, cho phép bạn mua một độ dày miếng đệm và điều chỉnh khi cần thiết.
Để đảm bảo mọi thứ diễn ra suôn sẻ, hãy xem các video hướng dẫn tháo lắp của model card đồ họa cụ thể của bạn và kiểm tra các bài đăng trên diễn đàn để biết chính xác các bước tháo lắp và độ dày miếng đệm mà card của bạn sử dụng.
Thay thế keo tản nhiệt và miếng đệm nhiệt cho card đồ họa là một cách đơn giản nhưng hiệu quả để cải thiện hiệu suất, độ ổn định và tuổi thọ của linh kiện đắt tiền này. Điều này đặc biệt đúng nếu card của bạn đã cũ, hoặc bạn mua nó đã qua sử dụng, và không rõ lịch sử bảo trì. Đừng ngại tự mình thực hiện với các dụng cụ cần thiết, hoặc mang đến kỹ thuật viên nếu bạn không thoải mái. Dù bằng cách nào, giữ cho GPU của bạn được làm mát đầy đủ là một khoản đầu tư thông minh vào tuổi thọ và giá trị bán lại của nó.
